K-19 :: The Widowmaker


De duikbootthriller is onderhand een beproefd genre. In de jaren
vijftig en zestig kregen we de eerste exemplaren op ons brood, met
klassiekers als ‘Run Silent, Run Deep’, en sindsdien schijnt het om
de zoveel jaar traditie te zijn nog eens diep in de zee te duiken.
‘Das Boot’, ‘The Hunt For Red October’… De dramatische
mogelijkheden van een onderzeeër zijn dan ook groot – je zet
tientallen mannen samen in een zeer beperkte ruimte, met steeds de
mogelijkheid getorpedeerd te worden, of, nog erger, te zinken en
gewoon te moeten wachten tot de druk van het water je platdrukt of
je lucht op is. De claustrofobie van de situatie voegt heel wat toe
aan de spanning ervan.

Kathryn Bigelow, regisseur van onder andere ‘Point Break’ en
‘Strange Days’, doet haar duit in het zakje van dit genre met
‘K-19: The Widowmaker’, en levert een oerdegelijk, maar ook een
beetje ouderwets en voorspelbaar drama af.

In 1961 hebben de Russen een nieuw paradepaardje klaar in hun
wapenwedloop met de Amerikanen: de K-19 nucleaire duikboot, het
meest geavanceerde wapen in hun arsenaal. De overheid wil dat
Kennedy voor het einde van de maand op de hoogte is van het bestaan
van de K-19, kwestie van het prestige een beetje op te blinken,
maar kapitein Polenin (Liam Neeson), heeft bezwaren. Tests hebben
immers uitgewezen dat er nog teveel technische mankementen zijn aan
de duikboot om al een vaart te kunnen doen. De legerleiding
reageert voorspelbaar: Polenin wordt vervangen door de rabiaat
patriottische kapitein Vostrikov (Harrison Ford), die niets wil
horen van mislukte oefeningen.

De oefenvaart van de K-19 begint onder een slecht gesternte,
wanneer de nucleaire chemicus, die de reactor in het oog moet
houden, vlak voor de afvaart vervangen wordt met een onervaren
jongen die nog nooit op een duikboot heeft gezeten. Even later
wordt de scheepsdokter overreden door een vrachtwagen op de haven.
Zelfs de champagnefles waarmee men de boot probeert te dopen,
weigert te breken; een behoorlijk slecht voorteken.

Vostrikov, een harde Rus uit de oude school van harde Russen,
spendeert de eerste helft van de film met het uitoefenen van zijn
autoriteit, door genadeloze oefeningen op noodsituaties te eisen en
de boot, hoe gammel die volgens Polenin ook in elkaar mag zitten,
tot het uiterste te testen. De obligatoire scène, waarin de
bemanning ademloos naar een dieptemeter staart terwijl de wanden
van de onderzeeër beginnen in te deuken onder de waterdruk, is
uiteraard ook weer van de partij, of wat dacht u?

Dan slaat het noodlot echter toe – de kernreactor begint
namelijk te smelten. Terwijl de temperatuur rond de reactor
genadeloos stijgt tot op het punt van “Hiroshima, maar dan tweemaal
zo erg”, probeert de bemanning een oplossing te vinden, en het lukt
hen: ze zullen het water in de duikboot omleiden naar de reactor,
om die af te koelen. Maar dat betekent wel dat een paar mannen zich
in de reactorkamer zullen moeten begeven. En er zijn geen
stralingspakken aan boord – ze waren op in de fabriek. Jammer.

Dit alles schijnt waargebeurd te zijn, maar zoals steeds in
waargebeurde verhalen, kan het mij eigenlijk geen lor schelen in
welke mate de fantasie van de makers eraan te pas komt. Wie echt de
details van dit incident wil kennen, moet maar een boek lezen, denk
ik dan altijd. Beschuldigingen van geschiedenisvervalsing, die
nochtans vrij luid klonken vanuit bepaalde hoeken in Rusland, zijn
dan ook irrelevant (de Russen worden nog steeds niet graag op hun
blunders gewezen, en geven ze ook niet graag toe, zoals een
recenter voorval met een andere duikboot duidelijk maakt). Het feit
dat de film zich afspeelt onder Russen, vermijdt in ieder geval het
misplaatst Amerikaans patriottisme dat maar al te veel andere
thrillers en actiefilms van de laatste jaren ontsiert. Er valt
zowaar niet één Amerikaanse vlag in deze film terug te vinden. Het
is lang geleden dat ik dat nog eens heb kunnen zeggen, in dit
genre.

Kathryn Bigelow weet het meeste te halen uit de beperkte ruimte
die ze krijgt. In een omgeving als dit, kun je je camera maar op
zoveel plaatsen zetten voordat je ofwel in herhaling gaat vallen,
ofwel heel pretentieuze, geforceerde perspectieven gaat kiezen. Dan
krijg je van die ijdelheidsshots, gezien vanuit het standpunt van
het radarscherm of zo. Bigelow lost dat probleem op door te kiezen
voor lange shots, die samen met de personages soms de halve
duikboot afleggen. Op die manier houdt ze de film visueel fris,
terwijl ze toch de claustrofobische sfeer weet te treffen. ‘K-19’
bevat trouwens twee absolute bravoureshots: één zeer vroeg in de
film, waarin de hele gigantische boot van buitenaf onthuld wordt,
een één waarin hij door het meters dikke ijs breekt om aan de
oppervlakte te geraken.

Personages lopen heen en weer, schreeuwen tegen elkaar, de twee
kapiteins kunnen elkaars bloed wel drinken, er dreigt een muiterij
enz… Alle klassieke elementen van de onderzeethriller zijn
aanwezig, behalve de net doel missende torpedo’s – er is namelijk
geen oorlog aan de gang in deze film. In plaats daarvan krijgen we
wel gruwelijke scènes van de mannen die terugkeren van hun werk aan
de reactor. Hun kleren moeten hen van het lijf geknipt worden, ze
geven haast licht in het donker van de stralingsziekte. Sterk.

Maar met al dat had ik wel de hele tijd een zwaar déjà-vu gevoel
bij ‘K-19’. Een déjà vu die deze keer niets te maken had met een
fout in de matrix, maar wel met het feit dat ik dit inderdaad al
een aantal keer eerder had gezien. Voeg ‘Crimson Tide’ en ‘U-571’
nog maar toe aan het lijstje dat ik aan het begin van deze
bespreking heb gegeven. Bigelow geeft ons goed in elkaar gestoken
entertainment, maar u zult hier niets aantreffen dat niet al lang
in het Groot Boek Der Cinematografische Clichés ingeschreven
staat.

Liam Neeson is erg goed als Polenin. De reusachtige acteur
straalt van nature authoriteit uit, en gebruikt die hier om een
meer dan geloofwaardige kapitein neer te zetten. Liever hem dan
Harrison Ford, die schijnbaar moeite heeft met zijn Russich accent
(waarvoor zijn die accenten eigenlijk steeds nodig, als je de
Russen dan toch al Engels laat praten?) Misschien zou het
makkelijker zijn geweest Ford te aanvaarden in de rol, indien hij
niet tegenover Neeson had gestaan, maar zoals het is, weet de man
die voor de rest van zijn leven Indiana Jones zal blijven, zich
niet uit de schaduw van zijn tegenspeler uit te werken.

Blijft er nog een eindscène over die strikt genomen nergens voor
nodig was, en een staaltje van verouderingsmake-up laat zien dat
bijna lachwekkend slecht is. Wie ook verantwoordelijk was voor die
ontstellende metamorfose van de acteurs, mag eens goed naar
‘The Hours’‘ kijken om te zien hoe
men dat dààr deed.

‘K-19’ is geen slechte film, maar bevat een dodelijke portie
“been there, done that”. Misschien wordt het maar eens tijd om de
duikbootfilm als genre op rust te stellen, voor het helemaal
zinkt.

http://www.k19movie.com/

4
Met:
Liam Neeson, Harrison Ford, Peter Sarsgaard, Sam Redford, Joss Ackland
Regie:
Kathryn Bigelow
Duur:
132 min.
2002
USA
Scenario:
Christopher Kyle

verwant

1923

Taylor Sheridan zit in een luxepositie. Paramount+ heeft zowat...

In The Land Of Saints And Sinners

Het cv van Liam Neeson puilt al ettelijke jaren...

Indiana Jones And The Dial Of Destiny

Toen George Lucas en Steven Spielberg in 1981 met...

Shrinking: Seizoen 1

Laat het onmiddellijk duidelijk zijn, de hoofdreden om naar...

Marlowe

Hoewel de naam minder tot de collectieve verbeelding spreekt...

aanraders

La Bête

De naam Bertrand Bonello laat misschien niet bij iedereen...

Dune Part Two

Na het opvallende succes (de film haalde een allesbehalve...

The Iron Claw

Regisseur Sean Durkin is een kei in het evoceren...

Human Forever

“Hoe ga je met dementerende mensen om?” moet plaats...

La Sirène

De oorlog tussen Irak en Iran staat geboekstaafd als...

recent

Zimmerman

17 maart 2024Rotown, Rotterdam

Zondagavond spelen Ivy Falls en Zimmerman in Rotown in...

Coeur :: SHOW

Meer pompende beats. Meer duizelingwekkend Frans. Meer pure, feestelijke...

The Smile

15 maart 2024Vorst Nationaal, Brussel

Er zit een goeroe verborgen diep in Thom Yorke....

Benni :: Make Me Blind

Vanuit het land van de eeuwige herfst bracht de...

Miek Zwamborn :: Onderling – Langs de kustlijn van Mull

Hoe maak je als auteur het landschap tot hoofdpersonage...
Vorig artikel
Volgend artikel

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in