Door bands als Tinariwen en Tamikrest kende de Malinese woestijnblues sinds de eeuwwisseling een ware hausse. Met Akaline Kidal zorgt gitarist Ahmed Ag Kaedy voor een andere blik op de muziek van het West-Afrikaanse land.
Om dit album te begrijpen is het nodig om eerst even terug te keren in de tijd. In de jaren ‘80 waren de Toeareg een onderdrukte minderheid in hun thuisland Mali. De Libische dictator Kadhafi beloofde hen staatsburgerschap in ruil voor militaire dienst. In die ballingschap ontdekten een aantal onder hen de muziek als een middel om hun politieke boodschap in Mali te verspreiden. Hoewel het verspreiden van die muziek een subversieve bezigheid was die niet zonder gevaar was, wist deze langzaamaan een ruimere bekendheid te bereiken, met Tinariwen als bekendste uithangbord. Toen het bewind van Kadhafi in 2012 instortte, namen Islamitische fundamentalisten met behulp van gestolen Libisch legermateriaal het noorden van Mali in om er de shariawet op te leggen en muziek te verbannen.
Ahmed Ag Kaedy trok in de jaren ‘90 ook naar de Libische kampen, maar al snel leerde hij er muziek spelen en liet het militaire achter zich. Hij keerde terug naar zijn geboortestad Kidal in het noorden van Mali en richtte er de band Amanar op. Al snel werd Ag Kaedy de centrale figuur in zijn regio waar rondtrekkende muzikanten zich tot richtten. Na de Islamitische machtsovername trok hij in ballingschap naar de hoofdstad Bamako. Later namen de Franse troepen Kidal weer in, maar de ziel van het stadje was ondertussen helemaal verandert. Ag Kaedy bleef toch in het bruisende Bamako wonen.
Akaline Kidal — de titel betekent zoveel als “Mijn land, Kidal” — ontstond toen Ag Kaedy vorig jaar op bezoek was in Portland, Oregon bij Christopher Kirkley, labelbaas van Sahel Sounds. Bij het ophalen van herinneringen groeide het idee om een akoestisch album te maken dat nauw aanleunt bij de oorsprong van de politiek geladen Toeareg muziek uit de jaren ‘80. Met een oude 8-sporen Tascam cassetterecorder en een akoestische gitaar nam Ag Kaedy vervolgens de nummers voor dit album op in een kelder in Portland.
In dat opnameproces zit meteen het grootste verschil met de muziek die nu door geen groter publiek automatisch geassocieerd wordt met de woestijnblues van de Toearegs, zoals die gebracht wordt door bands van Tinariwen tot Songhoy Blues en Tamikrest. De muziek is in wezen vergelijkbaar, alleen wordt ze hier in een uitgeklede versie gebracht. Geen stoffige, rauwe elektrische blues maar uitgepuurde Malinese folksongs waar de weemoed doorheen waait als woestijnzand, nummers die — hoewel ze allemaal door Ag Kaedy zelf geschreven zijn — klinken als traditionele, bijna van alle tijdsbesef ontdane stukken. De sfeer gaat van hypnotisch (“Adounia”), over klagend (“Ishilan”) tot wat meer energiek (“Imetawan”).
Hoewel de teksten allemaal in het Tamashek gebracht worden — er is gelukkig wel een Engelse vertaling bijgevoegd — is dat helemaal geen belemmering om de impact van de nummers te voelen. Meestal kaart Ag Kaedy de thema’s van oorlog, verlies en verraad op een universele manier aan. Slechts een enkele keer — op het titelnummer — gaat hij expliciet in op de toestand van de door iedereen in de steek gelaten Toearegs en geeft hij zowel de Malinese, Libische als Franse machthebbers een veeg uit de pan. Een enkel liefdesliedje siert het album. Maar ook in “Asin Oral”, een nummer dat toch vooral over gemis gaat, is het geen rozengeur en maneschijn.
Dat er in de Malinese muziekscene heel wat interessante muziek gemaakt wordt is geen geheim. Met Akaline Kidal zorgt Ahmed Ag Kaedy voor een universeel album over thema’s die er toe doen en voorziet hij het album van een sobere, akoestische begeleiding die teruggrijpt naar de ondertussen wat vergeten oorsprong van de woestijnblues. Het resultaat is niet meer of minder dan een tour de force.