Calamity, Une Enfance de Martha Jane Cannary, vanaf 30 maart beschikbaar op Proximus Pickx, Sooner, Cinemabijjethuis, Dalton en Zed vanuit je Zetel
De uit het Franse Lyon afkomstige Rémi Chayé verdiende zijn sporen als filmmaker vooral als tekenaar aan het internationaal bijzonder goed ontvangen The Secret of Kells uit 2009. Zes jaar later zou hij debuteren als regisseur met het avontuurlijke Tout en Haut du Monde, een geslaagd debuut waar hij nu op verder bouwt met Calamity, Une Enfance de Martha Jane Cannary – kortweg Calamity – een prent waarmee Chayé de grote prijs binnenhaalde op het gerenommeerde festival van de animatiefilm in Annecy.
Van bij de eerste beelden is duidelijk dat het ook voor een animatiefilm nagenoeg onmogelijk is binnen de wetten van het westerngenre te werken zonder schatplichtig te zijn aan de grote John Ford, de cineast die als geen ander de western als kunstvorm op de (film)kaart zetten met films als Stagecoach, My Darling Clementine en The Searchers (een personage hier heet Ethan in een duidelijk eerbetoon aan die laatste film en er zijn ook passende visuele verwijzingen naar ‘Monument Valley’ een decor dat dankzij Ford een synoniem werd voor westerns). De opening van Calamity toont een konvooi van huifkarren vanuit de hoogte en vervolgens vanuit een passend lage hoek tegen de nachtelijke hemel: de lange schaduw van John Ford is hier duidelijk aanwezig in zowat elk beeld. Gelukkig is dit meer dan louter een slaafse imitatie: Chayé maakt van het spel met (getekend) licht, kleur en landschap – de elementen bij uitstek die het oeuvre van Ford tekenden – de grootste troef van Calamity en weet regelmatig bijzonder fraaie expressieve sfeerschepping te genereren met die benadering – in de mooiste momenten zijn hier kleine picturale effecten te vinden die zeker een welwillende vergelijking met John Ford waardig zijn.
Het verhaal waarrond alles is opgebouwd is dat van de kleurrijke outlaw ‘Calamity Jane’ die al eerder het onderwerp vormde van menige verfilming – de beroemdste versie die met Doris Day uit 1953. Hier is Martha ‘Jane’ Cannary nog een kind met avontuurlijke aanleg dat voortdurend botst met de genderpatronen die haar omgeving haar oplegt: ‘waarom draag jij in godsnaam een broek?’ vraagt haar verschrikte vader wanneer ze kiest voor passender kledij bij het mennen van paarden. Aanvankelijk lijkt de plot de achillespees te worden, met bijzonder nadrukkelijke verwijzingen naar de manier waarop de jonge Jane zich verzet tegen de normen van de maatschappij. Gaandeweg echter sluipen een paar donkerder emoties en inzichten de film binnen en is het duidelijk dat de makers geïnteresseerd zijn in meer dan louter een doorzichtig sermoen.
Het laatste deel van Calamity keert terug naar een lichtere toon en dito actie – inclusief een hommage aan een beproefde grap van Buster Keaton waarin een houten gevel omvalt maar de raamopening netjes het slachtoffer redt – waardoor het geheel hier en daar wat te veel uiteen dreigt te vallen in twee delen die niet altijd een perfecte harmonie lijken te zijn. Ondanks een paar inzinkingen is dit niettemin een onderhoudend en vaak goed gedoseerd spektakel dat een eenvoudig verhaal boven zichzelf uittilt dankzij een sterke picturale visie en zich inschrijft in een hertekenen van gender gerelateerde thematiek, zonder daarom het nodig te vinden met een prekerige vinger te zwaaien of de basiselementen van het genre te negeren.
