De leden van Iron Maiden en Judas Priest naderen stilaan de pensioengerechtigde leeftijd. Het ziet ernaar uit dat de metalfestivals over pakweg tien jaar geen beroep meer zullen kunnen doen op de oude metallegendes. Wie kan er in 2030 de Graspops en Wackens van deze wereld headlinen? Samen met een panel van deskundigen maakte enola de denkoefening. “De doorbraak naar de mainstream is onmogelijk geworden. Ik zie de nieuwe Metallica nog niet snel opstaan.”
Een blik op de laaste affiche van Graspop volstaat: de headliners dit jaar waren onder anderen het intussen gestopte Slayer, Kiss en Def Leppard. Daarnaast prijkten ook ‘jongere’ bands zoals Within Temptation, Slipknot en Sabaton bovenaan de affiche. Hebben we daarmee trouwe headliners voor de toekomst gevonden, of zijn er andere bands die kunnen uitgroeien tot great unifier van de metalscene?
Primo Victoria
Volbeat moet vandaag de dag de enige band in het hardere genre zijn die af en toe op Studio Brussel airplay krijgt, naast een “Chop Suey!” van System Of A Down of “Fear Of The Dark” van Iron Maiden. “Volbeat valt in de smaak bij een jong én vrouwelijk publiek, maar de vraag is of ze de oudere generatie aanspreken”, werpt Wim Wilri (De Morgen) op. “Dan is er ook nog de belangrijke vraag of Volbeat echt platen en hits gemaakt heeft die de massa verenigt. Ik denk het niet. Dat is meteen een van de redenen waarom de grote massa gehecht blijft aan de oude zakken.”
De top tien van de Zwaarste Lijst van 2013 tot 2017 bevestigde die indruk: naast Metallica, System Of A Down, Iron Maiden, Motörhead en onze eigenste Channel Zero zien we maar één nieuwere band staan: het Zweedse Sabaton met het nummer “Primo Victoria”, goed voor plaats negen in 2014 en 2016 en plaats zes in 2015. Het bestaat dus toch: een recente metalhit die door de massa wordt gekozen. Gelukkig hadden we vorig jaar, in 2020, met Amenra, Brutus en Steak Number Eight nog extra Belgen in de top tien.
Even naar de Graspop-affiche van 2018. Net onder de headliners pronken Avenged Sevenfold, Ghost en Parkway Drive tussen oudgedienden Judas Priest en Marilyn Manson. Avenged Sevenfold heeft met 17 miljoen likes een massaal grote aanhang, en doet daarmee veel beter dan Iron Maiden (13 miljoen). Alex Agnew (frontman van Diablo Blvd en presentator van De Zwaarste Lijst) heeft zijn bedenkingen bij Avenged Sevenfold. “Ken jij nummers van hen uit het hoofd? Als je een set van hen bekijkt, krijg je een ratjetoe van verschillende metalgenres. Ik heb ook het gevoel dat het beste eraf is bij die band. Avenged Sevenfold zit trouwens met een probleem waarmee zo goed als elke metalband kampt: de stap naar de mainstream is onmogelijk geworden. Ik zie eerlijk gezegd nog niet de nieuwe Metallica opstaan.”
Dat Avenged Sevenfold over zijn hoogtepunt heen is, lijkt de Graspop-organisatie te beseffen, want het headlinerslot gaat op vrijdag naar Parkway Drive, die al lang de hoop in bange metalcoredagen genoemd worden. Volgens AB-programmator Tarik Vanrompaey zijn de Australiërs “zonder twijfel een van de grootste metalbands van de nieuwe generatie en blijven ze maar groeien”. Wilri: “Ik ben overtuigd van de evolutie van Parkway Drive op muzikaal vlak, maar qua show heb ik nog mijn twijfels. Ze zitten met hetzelfde probleem als Avenged Sevenfold. Ik vraag me af of zij al een massa volk een heel optreden lang kunnen boeien.”
Amper airplay
Agnew bindt tegelijk ook de kat de bel aan: “Het muziekklimaat is al lang niet meer gunstig voor metalmuziek: de radio ondersteunt zelfs amper nog gitaarmuziek. Als je geen hiphop of dance maakt, krijg je geen airplay. Om aandacht te krijgen op sociale media, moet je extreem uit de hoek komen en ontzettend hard aan je imago werken. Dan moet ik denken aan gehypete bands zoals Code Orange. Andere, meer traditionele metal heeft een oubollig imago. In zo’n klimaat is het moeilijk om nieuwe metalgrootheid te worden. Ik bedoel dan een band met nummers die in elk jeugdhuis ter wereld meegezongen worden.”
“Metal moet blijven evolueren om relevant te blijven”, zegt Agnew nochtans overtuigd. “Je moet ook niet op de proppen komen met een kloon van Judas Priest, want dan word je in het nostalgische hoekje gestoken. Zelf vind ik thrash-revivalbands zoals Power Trip of Municipal Waste geweldig, maar dat zijn meer stijloefeningen.”
Welke andere bands zijn dan wel in staat om een massa te entertainen, metalhits te schrijven én verschillende generaties te beïnvloeden? Dan komen we al snel bij een andere sub-headliner op Graspop; dé band waar de laatste jaren het meeste buzz over gemaakt is: Ghost. “Eigenlijk is Ghost als metal verpakte pop”, aldus Wilri. Tom De Smet (Het Nieuwsblad, Antwerp Metal Fest): “Toen ik enkele jaren geleden Tobias Forge, de man achter Ghost, vroeg wat het plan was met de band, antwoordde hij: grote headlinershows spelen. Dat was van in het prille begin van de band het opzet en alles wat Forge doet, staat in het teken ervan. Onafgebroken werkt hij aan de muziek, het imago en de show van de band, met als doel om helemaal bovenaan de affiches te geraken. Anno 2018 is dat bijna gelukt. Het laatste zetje zal gegeven worden door de nieuwe plaat en de investering in een nieuwe, grotere show. Binnen dit en vijf jaar staat Ghost helemaal bovenaan de affiche.” Ook Tarik Vanrompaey (AB) verwacht nog veel meer van Ghost in de toekomst. “De muziek is stevig, maar toch toegankelijk. Ze maken gebruik van veel leuke gimmicks en hebben tegelijk een enorm sterke marketingmachine achter de schermen.” En ook Agnew is enthousiast. “Er is een simpele verklaring voor hun populariteit: Ghost schrijft songs met riffs en teksten die je kan onthouden; iets wat heel weinig metalbands vandaag nog doen. De band is superambitieus: alles maakt deel uit van een groter geheel waarmee ze een breed publiek willen aanspreken.”
Een tweede naam die de afgelopen jaren vlot over de tongen ging en dit jaar al middelgrote festivals mag headlinen, is Gojira. Vorig jaar verkochten de Fransen de AB vlot uit en met hun zesde plaat Magma hebben ze een doorbraak naar een nieuw, groter publiek geforceerd. “Hun groove is aanstekelijk, hun shows zijn meer entertainend geworden. Intussen draait deze band ook al lang genoeg mee om een uitstekende festivalset samen te stellen. Als de opvolger van Magma opnieuw een schot in de roos is, staan ze weer een stapje dichter bij de absolute headlinerstatus”, is De Smet overtuigd. “Gojira blijft nog iets te extreem om een groot publiek aan te spreken. Er is nog altijd grote kloof tussen AB en Sportpaleis”, blijft Wilri voorzichtig. Agnew houdt de kerk in het midden. “Met Magma hebben ze ook een commercieel randje gekregen. De zanglijnen zijn memorabel, de riffs zijn meer rechtdoorzee. Het doet met wat denken aan de evolutie die Metallica doormaakte. And Justice For All was ook een opeenhoping van tien riffs en op The Black Album is er in elk nummer gewoon één simpele riff die iedereen onthoudt. Dat zou voor Gojira ook de enige logische stap zijn.”
Extreem én toegankelijk
Kan een band met extremere metal doorgroeien naar de absolute headlinerstatus? “Wel als je het genre combineert met toegankelijke riffs en een indrukwekkende show”, legt De Smet uit. Hij schuift Behemoth, de Poolse band rond de charismatische zanger Adam “Nergal” Darski, naar voor als voorbeeld. “Met elk nieuw album zet de band een stapje verder richting de top van de affiche.” Ook Agnew gelooft in het groeipotentieel van Behemoth, maar vreest dat de sky niet de limit is voor de band. “Het is een van de graafste bands die ik ooit aan het werk zag op de mainstage van Graspop. De muziek is extreem en toch lokken ze een massa volk, maar door de vocals van Nergal zie ik Behemoth niet de nieuwe Metallica worden.” Of krijgen we cleane vocals op de nieuwe plaat van Behemoth? Dat antwoord volgt wellicht pas in het najaar.
Wilri zet zijn geld op de Zweedse vikings van Amon Amarth. “Extremere muziek, maar toch toegankelijk. En ze worden alsmaar populairder. Ze kleden hun roadies in maliënkolders, ze gebruiken kelken, drakkars en rookmachines op het podium. Op Alcatraz werd tijdens een nummer een zwaardgevecht gehouden. Daardoor hebben ze het theatrale van een hoofdact, en dat is ook nodig voor een échte headliner. Met Johan Hegg hebben ze trouwens een begeesterende frontman.” Agnew opnieuw: “Opnieuw maken de vocals het geheel iets te extreem. De muziek zelf is enorm toegankelijk, daarmee ga ik akkoord. De riffs van Amon Amarth kan je bijna meeschreeuwen.”
Of moeten we het zoeken bij de bands die vandaag al een jonger publiek aanspreken? Bring Me The Horizon bijvoorbeeld? “Ze spelen zowel muzikaal als tekstueel perfect in op wat pubers en jonge twintigers willen horen. Als ze dat jonge publiek kunnen blijven aanspreken en hun oudere fans kunnen blijven boeien, dan staan ze over een jaar of tien bovenaan de Graspop-affiche”, gelooft De Smet. Agnew beaamt: “Zelfs mijn negenjarige dochter vindt die laatste cd keigoed. Er zit catchiness in de zanglijnen, de refreinen zijn groots. Dat is muziek gemaakt voor een arena. De productie is ook gigantisch.”
Kan een jonge band als Bring Me The Horizon wel een ouder, op traditionele metal georiënteerd publiek aanspreken? “Akkoord, bij Bring Me The Horizon is de slinger al te ver doorgeslagen: de muziek neigt te veel naar pop. Je moet als band een dunne grens kunnen bewandelen tussen metal en toegankelijkheid, zoals Metallica lang wist te vol te houden. Ze hebben legendarische platen die oud en jong nog altijd aanspreken. Ook Bring Me The Horizon zie ik nog niet alle metalzijtakken verenigen.”
Johnnymetal
Dat brengt ons stilaan bij de underdogs. Te beginnen bij Five Finger Death Punch, een commerciële metalband uit Las Vegas die vorig jaar een Lotto Arena gevuld kreeg. Agnew: “Ik ga nu vijanden maken, maar dat is platte johnnymetal. Het is een band met een gevaarlijk hoog Nickelback-gehalte, erg baanbrekend is dat niet. Het is een beetje you love it or you hate it. Ik vrees dat Five Finger Death Punch net als Sabaton evenveel fans als haters heeft. Dat zijn dus ook niet de bands die de metalwereld kunnen verenigen.”
Toch maar Machine Head dan? “Robb Flynn wil al enkele jaren geen festivals meer spelen. Maar hij staat ook bekend om zijn wispelturigheid. Stel dat hij over vijf jaar van mening verandert, dan heeft Graspop er plots een potentiële headliner bij. Want zo werkt het ook natuurlijk: iets wat schaars is zoals een Machine Head-festivalshow trekt veel publiek”, aldus De Smet. Agnew deelt die mening: “Robb Flynn is tegelijk de grootste vijand en aanwinst van Machine Head. Maar het zijn ook geen jonge honden meer. In die optiek mogen we ook Korn of Megadeth vermelden.”
Dan zijn er ook nog de bands met roots in de hardcore en een grote aanhang, maar die volgens Agnew in het “culthoekje” blijven zitten. “Neem nu Trivium. Noem er eens drie nummers van op. Ook Killswitch Engage is inderdaad nog altijd gigantisch populair, maar ik kan persoonlijk geen enkel nummer meezingen. “Ik denk dat Trivium enkele jaren geleden zijn moment gemist heeft. Er zit ook geen evolutie in die band”, aldus Wilri. Dat zegt ook De Smet: “Met In Waves uit 2011 zag ik ze nog doorgroeien, nu niet meer.”
“Mastodon lijkt me ook niet meer in staat om door te groeien naar de absolute top”, aldus Agnew. “Ze kunnen de AB vullen, maar de muziek blijft te donker, te proggy en te complex om nog meer fans aan te spreken.” Vanrompaey haalt Architects aan. “Een van de betere live bands die ik ken. Ze timmeren al heel lang aan hun carrière, maar elke keer doen ze het nog nét een tikkeltje beter dan de vorige. Als ze aan dit tempo blijven stijgen, is er nog een mooie toekomst voor hen weggelegd.”
Vluchtigheid
Wat met de nieuwste hypes in metalland? “Ik heb zelf een van de eerste shows van Code Orange in België gepromoot, in 2013 op Vlamrock”, zegt Vanrompaey. ”Een geweldige band, zowel live als op plaat, maar of ze toegankelijk genoeg zijn om echt een grote headliner te worden weet ik niet. Een grote invloed op de scene zullen ze zeker hebben.” Agnew is razend enthousiast over Zeal & Ardor. “Ik was mee met Devil Is Fine, maar hoe lang blijft die metal meets gospel-gimmick duren, vraag ik me af. Ik vrees dat deze band even snel kan verdwijnen als hij gegroeid is. Want dat is het probleem met sociale media, Deezer en Spotify: niet alleen hebben ze veel magie weggenomen, het geduld van het jonge publiek is veel korter geworden. Elitaire blogs als Pitchfork, die haast dwangmatig naar hippe en nieuwe trends speuren, versterken die trend alleen maar. Gelukkig zijn er nog magazines als Metal Hammer, Rock Tribune en Aardschok die old school muziekjournalistiek bedrijven.”
Is er in deze vluchtige tijden überhaupt nog plaats voor een great unifier in de metalscene? De rol lijkt alvast nog niet weggelegd voor Volbeat, Parkway Drive, Ghost of Bring Me The Horizon. “Misschien moeten we doorheen een periode van vluchtigheid, en zijn de jongeren die trend over enkele jaren kotsbeu en willen ze opnieuw blijvers. En wie weet, komt er binnen tien jaar een nieuwe nostalgische golf. Maar vandaag zie ik nog geen enkele jongere band die in staat is om een carrière van decennialang na te streven zoals Slayer en Metallica. Het lijkt steeds moeilijker om een nieuwe Never Mind The Bollocks of Reign In Blood te schrijven. Metal zal een trouw publiek blijven lokken, maar in de mainstream steeds minder populair worden. Laten we toch hopen dat er ooit jonge gasten met shirts van Ghost of Gojira zullen rondlopen. Want hoe cool blijft het niet om vandaag pubers in shirts van Motörhead of Iron Maidens Eddie te zien? Dat noem ik échte iconen”, besluit Agnew.