Einstürzende Neubauten in De Roma? De band die muzikanten richting bouwmarkt dirigeerde in een zaal die zijn status als monument elke dag opnieuw verdient? Als dat maar goed kwam. Het kwam goed.
Een concert van Einstürzende Neubauten, da’s kijken. Gadeslaan hoe die gegroefde koppen zich op dat ongewone instrumentarium storten, en hoe ze dat met een soort ernstige pret doen. Je ziet het niet, maar je wéét het. Niemand roffelt een ritme uit een plastieken jerrycan, om daarbij enkel aan de harmonische structuur te denken, zélfs Duitsers niet. Hier is een soort plezier bij gemoeid. Anders doe je dit ook al niet meer dan veertig jaar.
Je kijkt dus. En je luistert. Want alles wat je op het podium ziet, vertaalt zich naar klanken. Naar textuur. En samen maakt dat een nummer, dat drijft op een sfeer van tikkend metaal, suizende buizen, of dreunt op het ritme van plaatstaal, rubberen elastiek en wat dies meer. En je merkt hoe je langzamerhand begint te bewegen, hoe een heup wiegt, een lichaam nog eens voelt hoe het moet dansen.
Hier zijn de Neubauten. Vierenveertig jaar ver in hun carrière, veteranen van vele oorlogen. Blixa Bargeld wandelt op met stok, gitarist Jochen Arbeit blijft er het liefst bij zitten. En bassist Alexander Hacke ziet er ondertussen uit als ein ganze Deutsches Opi – maar dan cool. Het geweld van vroeger is gaan liggen. “Silence is sexy”, werd alweer vierentwintig jaar geleden gedeclareerd, en dat is vandaag merkbaar: van de wildere jaren voor de millenniumwissel wordt niets gespeeld. Het zwaartepunt ligt op recentere platen.
En misschien mag dat, want is er iets mis misschien met opener “Pestalozzi”? Natuurlijk niet. In “Ist Ist” van op laatste plaat Rampen (amp: alien pop music) merk je hoe de groep dat live bij elkaar improviseerde. Neubauten vindt geen nieuwe instrumenten meer uit, maar valt terug op zijn kerninstrumentarium, en dus is de winkelkar terug. “It’s a renaissance!” merkt Bargeld op, en dat het voor het eerst sinds 1986 is dat het ding opnieuw met hen het podium op mag – leugens: we zagen Neubauten het ding nog maar twee jaar geleden de AB inslepen. Deze mythomaan mag dat, want “Grazer Damm” heeft voordeel bij het zacht tikken van percussionist N.U. Unruh. De frontman zelf laat metalen staafjes uit zijn hand vallen; een rinkelend geluid dat elke avond net iets anders klinkt.
Zo sluipt dit optreden binnen, niet langer de aanval van weleer, toen Berlijnse kraakpanden nog genoeglijke woningen leken. Dat is dan ook de rijkdom van Neubauten: hoe het tuig van weleer de stilte leerde harnassen. En uit dat Silence Is Sexy komt ook het hoogtepunt, een roodverlicht “Sabrina”. “I wish this would be your colour / Your colour, I wish”, gaat Bargeld, en de band speelt zo voorzichtig als mogelijk. Wat is dit? Ongetwijfeld die “mela-mela-melancholia” die hij nadien in “Die Befindlichkeit des Landes” bezingt.
Het is een zeldzaam steviger nummer, dat gaandeweg aan kracht wint. Voor het eerst vanavond horen we de oude plaatslagerij waarvoor Neubauten bekend is, en carrosseriewerken Unruh & Moser – die van de drums – gaan ervoor. Bargeld jaagt er een overstuurde transistorradio door. Want dat hoort zo in garages.
In “Sonnenbarke” is het gitarist Arbeit die met stoorzenders de aandacht trekt terwijl de band het nummer opbouwt naar de kletterende climax – eat this, Suske en Wiske – van dat “Komm mit mir!”. Voor “Gesundbrunnen” vertelt Bargeld dat zijn dochter zestien is geworden vorig weekend, en meteen ook zoon; en dat betekent verder niets, want vader ziet zijn drummer zoals gewoonlijk zijn kit te lijf gaan met een boormachine. Dat van die texturen, dus, het werkt, je hoort: muziek.
Het beste is het laatste, of toch tot de bissen. “How Did I Die” is een overschotje uit Lament, die plaat waarmee Einstürzende Neubauten vier jaar Eerste Wereldoorlog samenvatte, en nog steeds een van de meest intense dingen die de groep schreef. De finale, waarin de protagonist beseft dat er weer een ochtend is bereikt, is nog even euforisch als bij de première tien jaar geleden. “We didn’t die”, juichen we mee, en maar goed ook.
Wat valt daar nog aan toe te voegen in de bissen? “Ten Grand Goldie”, misschien, waarin elk instrument als percussie wordt behandeld? Funk dus? Iemand naast ons mompelt iets over accenten op de eerste tel – en dat het Duitsers blijven. Verder echter geen klachten over dit welkom moment van energie, waarvoor Bargeld een onzegbaar lelijke outfit heeft aangetrokken. Een mens kan niet altijd driedelig dragen. “Nagorny Karabach” volgt, en is zoals gewoonlijk één van Neubautens Betere Ballads. Suck on that, Suske, Wiske.
De tweede bisronde is uitbollen. “Everything Will Be Fine” sust naar zijn titel, voor “Susej” rolt Bargeld nog eens hetzelfde verhaal van altijd uit: dat het gebouwd is op een oude gitaarlijn van hem uit de jaren tachtig, die ze pas begin jaren tweeduizend konden isoleren. En hoe het dus een dialoog is tussen oude en jonge Blixa. Je hoort het niet, je hoort Neubauten die stilte sexy vinden. Dat is oké, maar je had toch graag het vinnige “Redukt” als afsluiter gekregen, zoals eerder deze tour. En ook dat maakt niet uit, want je hebt geen slecht nummer gehoord vandaag.
Vierenveertig jaar bestaat deze groep, en nog altijd heeft niemand het idee gekregen om ze te imiteren. Als Einstürzende Neubauten niet bestond, we moesten ze uitvinden.
