Dertien (!) jaar heeft het geduurd, maar Gavin Friday is terug met zijn vijfde soloalbum. Al heeft hij al die jaren niet stilgezeten: er waren de soundtracks, een uitstapje met de Shakespeare-sonnetten en werken met zijn wereldberoemde jeugdvrienden. Al enkele keren aangekondigd, maar nu is er dus toch Ecce Homo, een statement voor onstabiele tijden.
enola: Je bent net 65 geworden, maar rustig aan doen staat niet op de agenda?
Gavin Friday: “Helemaal niet, ik kan me dat niet veroorloven en bovendien wil ik opnieuw optreden, want dat heb ik veel te lang verwaarloosd. Ik ga ook proberen om snel een volgend album uit te brengen; voor je het weet zit ik in een rolstoel en dan wordt live spelen wel wat moeilijker (lacht).”
“Die tournee wordt nog een uitdaging, alles is zo verdomd duur: een volledige band, apparatuur, lichtinstallaties, technici en een tourmanager. Het is ook moeilijk voor jonge muzikanten of muzikanten in een nichemarkt, want alles is gericht op de grote artiesten. Bovendien heeft streaming de livemuziek gewurgd – muzikanten verdienen nu geen geld meer in vergelijking met vroeger. Maar ik wil een show neerzetten en werken met professionele muzikanten van een zeker kaliber, dus we zien wel wat mogelijk is.”
enola: Over streaming gesproken: sinds enige tijd post je playlists met je favorieten uit een bepaalde periode, vanaf de jaren 70 tot nu. Waarom?
Friday: “Ze hadden me dat gevraagd. En ja, ik stream ook, maar ik koop ook nog steeds vinyl en cd’s. Ik stream om te ontdekken of ik een nieuw album leuk vind, zoals nu bijvoorbeeld de nieuwe plaat van The Cure. Ik heb twee nummers gestreamd en ik weet zeker dat ik het album ga kopen eens het uit is.”
“De technologie is veranderd en dat moet je omarmen, maar het wordt natuurlijk wel moeilijk als mensen zonder probleem 2 of 3 euro voor een flesje water willen betalen, maar geen enkele euro uitgeven aan muziek. Het is dus ook een politieke discussie, die op dit moment onrechtvaardig is voor muzikanten. Bovendien lijkt de industrie zich sinds de pandemie enkel te richten op grote evenementen zoals Glastonbury, The Sphere, Taylor Swift of Oasis. Maar wat gebeurt er met de artiesten die interessante muziek maken, zoals Fontaines D.C.?”
enola: Het nieuwe album heet Ecce Homo. Vanwaar die titel?
Friday: “Het zijn de laatste woorden die Pontius Pilatus schijnbaar tegen Jezus Christus zei voordat hij werd gekruisigd: “Zie, de mens.” Het is ook de titel van Nietzsches autobiografie. En het is een beroemde afbeelding van Christus met een doornenkroon. Hoewel ik mij al lang verzet tegen georganiseerde religies (vooral de katholieke kerk), zit die beeldtaal diep in mijn DNA. Die vind ik echt fascinerend.”
“Het nummer heeft ook een pulserende agressie en is geschreven toen Trump aan de macht was. Zijn leiderschap zorgde ervoor dat extreemrechtse en fundamentalistische krachten opnieuw naar boven kwamen. Die verschuiving in de richting van radicaal extreemrechts en fundamentalisme is echt angstaanjagend. Ik ben 65 en opgegroeid in een zeer problematisch Ierland. Ik herinner me hoe moeilijk het was, vooral op economisch vlak. De werkloosheid was nog erger dan nu. In de afgelopen 25 jaar is Ierland een van de meest liberale landen ter wereld geworden, maar nu zie je opnieuw rassenrellen. Mensen zijn tegen vluchtelingen. Er is homofoob racisme. Maar maakt het nu echt uit welk geslacht, geloof of kleur we hebben? We hebben grotere problemen, zoals het feit dat de aarde uit elkaar valt en de economische situatie in de wereld is rampzalig. En dus kreeg ik dat punkgevoel terug dat ik had toen ik 18 of 19 was en Ecce Homo was geboren. Als jongere schreef ik al over dat soort dingen; dat zit in mijn punk-DNA, maar ik had niet verwacht dat ik dit als zestiger opnieuw zou doen. Ik hou er ook van om het woord homo te gebruiken, omdat het mensen nog altijd wat ongemakkelijk maakt, vooral in de Engelse cultuur. Ik hou ervan om te spelen met yin en yang, positief en negatief.”
“Naarmate de plaat vorderde, werden bepaalde nummers persoonlijker, zoals het nummer over de dood van mijn moeder. Ik begon te schrijven over het opgroeien of over bepaalde ervaringen. Vandaar dus “Ecce Homo”: hier ben ik, een man die dingen op zijn eigen, soms ongemakkelijke manier heeft gedaan. Ik volg geen rechte weg. Ik volg mijn eigen pad. En als je het niet leuk vindt, geen probleem. Mijn levensfilosofie is: leven en laten leven.”
enola: Hoe kwam je op het idee om AI te gebruiken voor de videoclip?
Friday: “Ik had geen geld om de video te maken die ik in mijn hoofd had, want ook video’s zijn ontzettend duur geworden. Ik had natuurlijk een lyric-video kunnen maken, maar iedereen doet dat al. Ik zat met al die beelden in mijn hoofd over de trauma’s in de wereld – van ecologie tot racisme en oorlog – en ik wilde dat op een abstracte manier laten zien. Bleek dat ik daar honderdduizend dollar voor nodig zou hebben! Iemand stelde AI voor en ik herinnerde me een artikel uit The Financial Times, over AI als instrument. Het gaat niet om de computer, maar om wie hem programmeert. Weet je, toen de eerste synthesizers uitkwamen, zeiden de mensen dat dit het einde van het orkest zou zijn. Maar het hangt ervan af hoe je ze gebruikt. Ze kunnen waardeloos klinken, maar ook niet, zoals bij Kraftwerk of Vangelis. Het ligt eraan wie ze bespeelt.”
“Toen ontmoette ik een bijzondere man, Petros Tryfon uit Griekenland, en gingen we aan de slag. Het was een lang proces waarin we van alles uitprobeerden en het resultaat is een echte op maat gemaakte ervaring.”
“Ik geloof niet in Terminator-verhalen waarin robots de wereld overnemen; op dit moment lijkt het er meer op dat de fascisten dat aan het doen zijn. Ik maak me meer zorgen over menselijke robots die ons vermoorden dan over AI. Al denk ik dat oudere mensen iets beter weten hoe we hiermee moeten omgaan. Als ik uit eten ga, heeft niemand in mijn gezelschap zijn gsm op tafel liggen. Als ze dat doen, zeg ik: rot op, ga naar buiten. Wij hebben geen telefoons aan tafel: we eten, drinken en praten. Maar ik denk dat het de jongere generatie helemaal heeft opgeslokt. Het is bijna het Wilde Westen, bijna zoals bij de eerste spoorlijnen en telefoonlijnen. Volgens mij moeten er wetten komen om bepaalde zaken onder controle te krijgen. Het is wel degelijk zorgwekkend, maar het gaat niet weg. Dus omarm het, maar zorg dat jij het beheerst, in plaats van dat het jou beheerst.”
enola: Dave Ball van Soft Cell was producer en jullie kennen elkaar al heel lang.
Friday: “Hij werd uiteindelijk meer een co-producer. Oorspronkelijk was alles wat we samen deden gebaseerd op elektronica. Maar omdat ik de meer extraverte, andere kant van mezelf naar voren wilde brengen, hadden we een tweede stem nodig. Ik wilde sopranen, strijkers en klarinetten; een breed, cinematografisch gevoel. Het was een heel spontane samenwerking – ik wil gerust nog met Dave werken, maar ik ben nogal onvoorspelbaar en instinctief in die dingen. Het was een spontane trip die uitmondde in een album en omdat we zo met elkaar vertrouwd zijn, was er een groot gevoel van kameraadschap. En daarna kwam het geduld van Michael Heffernan goed van pas, want hij moest alles nog mixen (lacht).”
enola: Welke boodschap probeer je te brengen met “LoveSubZero” and “Church Of Love”?
Friday: “Ik heb vroeger ook over seksualiteit geschreven, maar “Church Of Love” is de eerste keer dat ik het specifiek over genderfluïditeit heb. Ik zie daar veel negativiteit over, en over de manier waarop een nieuwe taal ontstaat en hoe de jongeren zichzelf identificeren. Sommigen vinden al dat “die”, “hun” en “hen” helemaal niet nodig, maar ik vind dat je alles kan zijn wat je wil. Wat maakt het uit? Elke generatie wil zichzelf anders benoemen dan de generatie daarvoor. Toen wij punkers waren, was dat ook zo.”
“Tegelijkertijd is de fluïditeit van seksualiteit iets waar ik altijd hard voor heb gevochten, vooral in de tijd van The Virgin Prunes – hoe ik me kleedde, hoe ik mezelf uitdrukte. Ik vind het geweldig om dat nu op wereldwijde schaal te zien. Dat wilde ik vieren met een subtiele middelvinger naar de katholieke kerk. Zoals ik zing: “This is the Church of love. Our love is its own. We pray in our own way. No Pope, no Rome.” Het komt terug op wat ik eerder zei: leven en laten leven. Ik omarm genderfluïditeit.”
“”LoveSubZero” is een ode aan mijn eigen partner; ik leef al meer dan twintig jaar samen met een man. Wat me ooit als donker of koud werd voorgesteld, bleek een van de meest spontane en makkelijkste relaties te zijn die ik ooit heb gehad. Je moet altijd hard werken aan een relatie, al wordt het makkelijker als je ouder wordt. Had ik op mijn 20ste maar geweten wat ik wist toen ik 45 was …”
enola: En dan is er nog “Stations To The Cross”, opgedragen aan Sinéad O’Connor. Vergelijk je haar leven met een kruisweg of heb ik het mis?
Friday: “Ik heb het niet zo bedoeld, maar ze werd wel degelijk vervolgd. Sinéad had ongelooflijk veel talent, ik heb veel met haar gewerkt en ik kende haar goed, ik hield enorm van haar. Toen ze de foto van de paus verscheurde en over pedofilie in de katholieke kerk sprak, werd ze door de wereld verstoten en gekruisigd. Ze was haar tijd ver vooruit, en dat leidde tot veel mentale problemen.”
“Toen ik catholic uitbracht, belde ze op om te vragen waarom ze “Lord I’m Comin'” niet had mogen inzingen. Later is ze mee op tournee geweest en toen ik aan deze plaat werkte, liet ik haar een eerste versie van “Stations Of The Cross” horen. We hadden afgesproken dat we dat samen zouden zingen. Eigenlijk gaat het nummer over een relatie waarvan je weet dat die afgelopen is, maar op de een of andere manier blijft het maar doorgaan. Het gaat over de angst om “nee” of “stop” te zeggen en iets te beëindigen. Dat is heel katholiek; veel mensen in Ierland moesten in vreselijke relaties leven omdat een echtscheiding niet mogelijk was en nog anderen moesten hun seksualiteit verbergen vanwege de religie.”
“Toen ik het lied opnam, stierf de zoon van Sinéad, en ik wist gewoon dat we haar zouden verliezen, dat ze dat niet zou overleven. Dus heb ik het lied aan haar opgedragen. Omdat ik van haar hield. Haar dood heeft mijn hart gebroken. De dag dat ze stierf, werd ze op alle radiostations gedraaid en kon je haar muziek in alle pubs horen. De mensen droegen haar op handen, maar de media hebben haar misbruikt. Alleen heeft ze zelf nooit gezien hoe geliefd ze was.”
enola: “LoveSubZero”, “Church Of Love” en ook “Lady Esquire” hebben een 90’s techno vibe. Waar komt die vandaan?
Friday: “Misschien komt het door mijn leeftijd, ik weet het niet. “Lady Esquire” heeft ook iets jaren 70; het is een donkere jaren 90-hommage aan de jaren 70. Ik denk dat elektronische muziek echt aan de oppervlakte kwam in de jaren 90, het decennium waarin ze volwassen werd. Ik heb altijd geprobeerd om een album te laten klinken alsof je niet weet wanneer het is opgenomen, omdat het nog altijd fris klinkt. “Lady Esquire” was in het begin erg donker en somber, maar ik wou er meer glamrock van maken, omdat het me deed denken aan de Iggy en Bowie-dingen uit hun Berlijn-periode. Ik heb altijd gevonden dat “Nightclubbing” klonk als een hommage aan Gary Glitter en dus creëerde ik nu mijn eigen “hey, hey”-kreten.”
enola: Je hebt ook je tijd genomen, al heb je nooit echt stilgezeten.
Friday: “Na catholic heb ik zo’n twee jaar getoerd en toen ben ik nieuwe nummers gaan schrijven met Jolyon Thomas, de zoon van de producer van catholic. We schreven ongeveer vijf à zes nummers, en toen vroeg Gavin Bryars me of ik met hem en The Shakespeare Company wilde werken. En hup, alweer gingen zes à zeven maanden voorbij. En daarna kwam er een idee voor een soundtrack. Ik volg meestal gewoon mijn hart of mijn instinct. Ik ben altijd een beetje een vreemde eend in de bijt geweest, een vierkante plug in een ronde wereld. Ik ben ongemakkelijk, maar dat is voor mij normaal. The Virgin Prunes waren dat op hun manier ook.”
enola: In bijna alles wat je doet, staan je teckels Stan en Ralph centraal. Is er een specifieke reden dat je voor dat ras hebt gekozen?
Friday: “De honden hebben mijn leven gered. Ralph stierf vorig jaar, in dezelfde week als Sinéad. Stan leeft nog, maar ze waren altijd bij me in de studio in Dublin, braaf onder tafel. “When The World Was Young” en “Lamento” zijn behoorlijk groot en melodramatisch, dus wat muzikaal tegengewicht was niet slecht. Een doodnormaal lied over twee kleine teckels. Er is niks zaliger dan je telefoon thuis laten en een uurtje met de honden te wandelen. Ik ben een hondenmens, maar eenmaal je een teckel hebt, wil je nooit meer terug. Het zijn zulke zalig arrogante, eigenzinnige kleine kereltjes.”
