David Lynch (1946-2025)
‘The Man you like is not coming back in style’
Videoland Bevere, 2002. Mijn ouders zijn naar een feestje. Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel. Ik haast me naar de lokale videotheek om mijn groeiende filmhonger, aangewakkerd door de naschoolse cinema-uitstapjes van leraar economie José Vander Vennet, te stillen. Ik hoef niet lang te zoeken naar het ideale kijkvoer voor die avond. De poster van Mulholland Drive knipoogt mysterieus in mijn richting. De film is van een zekere David Lynch, een regisseur die niet echt een belletje doet rinkelen bij een cinefiel in wording. Nadat ik de videocassette in de VCR heb geschoven, weet ik niet wat ik zie. Het eerste halfuur valt nog mee, maar dan zet de heer Lynch de pellicule in vuur en vlam. Het narratief schiet alle kanten op, de sfeer is dreigend en de vrouwen zijn mooier en sexyer dan ooit. Wie is die David Lynch eigenlijk? Blijkbaar een man met een vetkuif waar zelfs Elvis jaloers op zou zijn. Ongetwijfeld een rare snuiter, maar vreemd genoeg is er meteen een connectie. Een elektrische stroomstoot, een waterval die naar beneden klettert.
Mijn persoonlijk overzicht in vier kernmomenten:
Lost Highway
Mijn favoriet binnen zijn oeuvre is Lost Higway uit 1997. De film kwam er vijf jaar na de geflopte release van Twin Peaks: Fire Walk With Me. De massa spuugde het werkstuk uit. De eerste populaire surrealistische filmmaker volgens Time Magazine en Gouden Palm-winnaar met Wild at Heart deugde niet meer. Retrospectief gezien was Lost Highway echter een vitaal moment in de carrière van de Amerikaan. Een opmaat om steeds verder en steeds meer te experimenteren met Inland Empire als labyrintisch sluitstuk. Ondertussen heeft Lost Highway wel de erkenning gekregen die het verdient. Criterion bracht een gerestaureerde versie uit en Coralie Fargeat recreëerde vorig jaar in haar film The Substance een shot uit de filmklassieker. Een ‘tip of the hat’ naar de meester-surrealist.
Music and the Maestro
Lynch ademde cinema, maar ook de soundtracks waren niet te versmaden. Niet voor niets groeide de soundtrack van Lost Highway uit tot het lijflied van Generation X. Lynch fungeerde in die tijd als een ‘stamp of approval’. Als hij het goed vond, wie waren wij dan om erover te discussiëren? Het leverde miljoenen fans op voor ‘illustere’ bands als Rammstein en Nine Inch Nails. Hitchcock had Bernard Herrmann, Tim Burton had Danny Elfman, David Lynch had Angelo Badalamenti. De goedmoedige ‘Italian-American’ componeerde zichzelf en Lynch de onsterfelijkheid in met zijn ‘Twin Peaks Theme’. Achter elke sterke cineast staat een nog sterkere filmcomponist.
Francis Bacon & co
“De grootste tragedie van mijn leven is dat ik niet Francis Bacon ben”, zei de regisseur ooit. Wie de David Lynch-retrospectieve bezocht in Maastricht in 2018, weet perfect wat hij hiermee bedoelt. We mogen immers niet vergeten dat Lynch voor zijn carrière als regisseur een getalenteerd schilder was. Een schilder die echter snel besefte dat hij het nooit zou halen van zijn Ierse voorbeeld. Professionele bewondering en jaloezie wisselden elkaar dan ook in een hoog tempo af. Lynch beperkte zijn inspiratie echter niet tot Bacon. Ook naar Salvador Dali en vooral Edward Hopper refereerde hij regelmatig.
Twin Peaks
Voor Twin Peaks was televisie saai, oersaai. Veel televisiebazen zullen moeten toegeven dat het Twin Peaks was die de beleving van een tv-serie in een radicaal andere richting heeft geduwd. De cinematografische gevoeligheid van Lynch in combinatie met vertrouwde soapelementen en een flinke scheut surrealisme zorgden voor de hitserie van de jaren negentig. Het is dan ook bijzonder toepasselijk dat de populairste surrealist van de twintigste eeuw zijn carrière beëindigde met een terugkeer naar de geliefdste fictieve stad in de televisiegeschiedenis. Retrospectief gezien is Twin Peaks Season 3 zijn testamentfilm geworden. Het is de perfecte samenvatting van alle eigenaardigheden en obsessies die Lynch een leven lang getriggerd hebben.
Bedankt David Lynch,
Voor de uren cinefiel genot ….
Voor de eindeloze en altijddurende inspiratie ….
May your days, wherever you are, be full of beautiful blue skies and golden sunshine.
Mij is Eraserhead enorm bijgebleven. Zeker als vader denk ik nog met regelmaat terug aan deze donkere beklemmende horrorfilm die voor mij metafoor is voor het onbekende achter het ouderschap voor ieder koppel dat hun eerste kindje krijgt. Verder is het natuurlijk gewoon een lugubere en verschrikkelijke nachtmerrie, maar evengoed een bloedmooie bijzondere film.